معاون آب و خاک وزارت جهادکشاورزی با بیان این که میانگین فرسایش خاک در کشور حدود ۱۶.۵ تن در هکتار تخمین زده شده است، گفت: فرسایش خاک در ایران تقریباً معادل ۲ تا 2.5 برابر آسیا و ۵ تا ۶ برابر میانگین جهانی است.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی به نقل از ایسنا، صفدر نیازی شهرکی به وضعیت فرسایش خاک به‌ویژه در بخش‌هایی از اراضی کشور در ارتفاعات، کوهپایه و تپه‌ها به دلیل جنگل‌خواری و ... اشاره و اظهار کرد: متوسط فرسایش در کل کشور حدود ۱۶ و نیم تن، برای کل سطوح است که آن هم در اراضی ملی رخ می‌دهد. در اراضی دامنه‌ها، شیب‌ها زمانی که بارش باران شدید رخ می‌دهد، به دلیل این که پوشش گیاهی فقیر شده است؛ منجر به جاری شدن سیلاب‌های سنگین شده و فرسایش خاک را بالا برده است.

وی افزود: در دشت‌ها فرسایشی نداریم اگر هم بارشی داشته باشیم نفوذ می‌کند، چون شیب زمین هم پایین‌تر و کمتر است و عملا این آماری که ارائه شد و متاسفانه نگران کننده هم هست، در اراضی ملی است. البته متولی اصلی در این خصوص سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است.

نیازی شهرکی درباره اقدامات لازم برای جلوگیری از فرسایش خاکی اظهار کرد: عوامل فرسایش متعدد است، ما درگیر فرسایش‌های آبی، بادی، فرسایش ناشی از اجرای سازه‌ها و تاسیسات بر روی زمین، تخریب خاک و ... هستیم، اما یکی از اصلی‌ترین عوامل فرسایش، آبی است که آن هم ناشی از سیلاب‌ها است.

وی ادامه داد: تغییر اقلیم در کل دنیا اتفاق افتاد و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست، شدت بارش بالا رفته یعنی بارش‌هایی که برف بود تبدیل به باران شده و باران‌ها هم با شدت بالاتری در زمان محدودتری انجام می‌شود، متاسفانه روان آب‌های عظیمی در مسیل‌ها و به تبع آن مسیر راه افتادن خاک مرغوب و مناسب رخ می‌دهد. اجرای سازه‌ها از جمله روش‌ها برای کنترل فرسایش خاک است که بندهای کوچک آبخیزداری، پخش سیلاب و یا بندهای تورگابیونی که توسط سازمان محیط زیست اجرا می‌‌شود، کشت گیاهان علوفه‌ای در جاهایی که امکانش وجود دارد، اصلاح شخم در اراضی دیم و کاهش شخم در طول، این‌ها عواملی است که می‌تواند به شدت میزان رسوب آبی را در کشور کاهش دهد.

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی درباره اجرایی نشدن طرح‌هایی در قالب آبخیزداری و آبخوان‌داری اظهار کرد: سال گذشته همراه با بارشی شدید سیلابی رخ داد و همکاران منابع طبیعی در استان، در بالادست دشتیاری یک دایک ۱۱ کیلومتری احداث کرده بودند که اگر آن دایک احداث نشده بود در سنوات قبل، فاجعه فوق‌العاده خطرناک‌تر از وضع موجود می‌شد و این دایک خیلی به داد ما رسید.

وی ادامه داد: چند طرح در سازمان منابع طبیعی داریم که همین احداث دایک از جمله آن‌ها و پخش سیلاب‌ها است. در حوزه اراضی کشاورزی بندسارهایی احداث می‌شود، همچنین ایجاد هوتک‌ها (آب‌بندها) نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در برنامه هفتم توسعه نیز به این موارد اشاره شده و پروژه‌های خوبی تعریف شده است تا بتوانیم خساراتی را که به اراضی وارد می‌شود را کنترل کنیم.

نیازی در خصوص اراضی که در حوزه آب و خاک به مزارع کشاورزی تبدیل شده‌اند، اظهار کرد: اگر بحث تامین آب در این اراضی مطرح باشد، متولی آن وزارت نیرو است. پس از این برای اراضی کشاورزی تخصیص از وزارت نیرو گرفته می‌شود، بحث انتقال آب، بهره‌وری آب، راندمان آبیاری و آماده کردن این اراضی برای کشت مطرح می‌شود.

وی در خصوص نقشه راهی که اخیرا وزارت نیرو در حوزه آب ارائه داده است، تصریح کرد: موضوع آب یک مساله چندوجهی است، همکاران ما در وزارت نیرو نقشه راهی تهیه کردند که در تولید آن با ما همکاری نشد، پیش نویس اولیه‌ای ارائه شد که هنوز کامل نشده، نقدهایی توسط دانشگاهی‌ها و مجموعه جهاد کشاورزی مطرح شد که در راستای تکمیل آن اقداماتی در دست انجام است کما این که در برنامه هفتم هم مسیر و اهداف و میزان آبی که باید در اختیار بخش کشاورزی قرار گیرد، مشخص شده است و نیاز است که این نقشه راه با مقادیری که در برنامه هفتم توسعه مشخص شده است نزدیک و الگوگیری شود. فعلا مراحل در حال بررسی برای ابلاغ است.

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش که چه مقدار توانسته‌ایم میزان بهره‌وری از آب را گسترش دهیم، اظهار کرد: مصرف کننده‌های آب مشخص هستند یا محیط زیست است که باید بخشی از منابع آب در مسیل‌ها، در تالاب‌ها جریان پیدا بکند و این الزام است، مصرف کننده بعدی یا ضرورت بعدی شرب است، ما نزدیک ۸-۹ میلیارد متر مکعب آب شرب مصرف می‌کنیم.

وی افزود: موضوع سوم خود صنعت است که دو تا سه میلیارد متر مکعب مصرف می‌کند و مصرف کننده آخر و اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین مصرف کننده آب هم بخش کشاورزی است که با برآورد و محاسباتی که ما داشتیم ۷۲ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌کند. در پایان برنامه هم باید به ۶۵ میلیارد متر مکعب برسیم. برای ارتقای بهره‌وری پروژه‌هایی تعریف شده است. در حوزه بخش کشاورزی که حوزه عملیات ما است، پروژه‌های متعددی داریم که شاید در طول برنامه به آن بپردازیم. اجرای سامانه‌های تحت فشار، شبکه‌ها، بتنی کردن لوله‌ها، مرمت قنوات، تجهیز و نوسازی پروژه‌هایی است که انجام می‌دهیم.

نیازی شهرکی در ادامه تاکید کرد: براساس آمار آخرین بارش حدود ۴۰۳ میلیارد متر مکعب است. بیش از ۷۰ درصد این بارندگی‌ها تبخیر و تعرق می‌شود یعنی اصلا جاری نمی‌شود بلکه در همان مرحله اول تبخیر می‌شود در فضا و دوباره برمی‌گردد که حدود ۱۰۳ میلیارد متر مکعب آن قابل برنامه‌ریزی است.

وی درباره تحویل حجمی آب ادامه داد: ۳۰ سال است که مقرر شده تا آب به صورت حجمی در اختیار کشاورزان و تولیدکنندگان قرار گیرد و تولید کننده براساس آبی که در اختیار دارد، تولیدات کشاورزی مناسبی داشته باشد. نه که در این زمینه اقدامی انجام نشده باشد اما انتظار می‌رود وزارت نیرو به عنوان متولی تحویل حجمی آب عملکرد بهتری داشته باشد.